15 czerwiec 2023 Bezumowne korzystanie z kapitału kredytu – omówienie orzeczenia TSUE C-570/21 i C-287/22
Trybunał Sprawiedliwości kolejny raz staje w obronie Frankowiczów. Bankom nie przysługuje wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału. Z kolei Frankowicze mogą masowo liczyć na wakacje kredytowe. Dwa ważne orzeczenia TSUE jednego dnia. Kolejne zwycięstwa Frankowiczów i Eurowiczów. TSUEnami wytrąca kolejne argumenty bankom. Te pozbawiane kolejnych atutów prawnych nie mają wyjścia – czas uczciwie oddać Kredytobiorcom ich pieniądze. Warto podjąć działania już dziś i zacząć dochodzić swoich praw sądzie. Zapraszamy do zapoznania się z omówieniem najnowszych orzeczeń TSUE.
Spis treści – z tego artykuły dowiedzą się Państwo:
- 1. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału – co oznacza?
- 2. Czy Banki mogą żądać wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału kredytu?
- 3. Bezumowne korzystanie z kapitału – omówienie wyroku TSUE C-520/21 z 15 czerwca 2023 roku
- 4. Wakacje kredytowe – omówienie wyroku TSUE C-287/22 z 15 czerwca 2023 roku
Dwa ważne orzeczenia TSUE jednego dnia.
Wyrok TSUE C-520/21:
Banki nie mają prawo żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty. Konsument – TAK.
Wyrok TSUE C-287/22:
Kredytobiorca, który nie wpłacił jeszcze rat w wysokości odpowiadającej wypłaconemu przez bank kapitałowi, może żądać zawieszenia spłaty rat w czasie trwania sporu o unieważnienie kredytu
TSUE po raz kolejny staje w obronie Frankowiczów i podtrzymuje dotychczasową korzystną dla nich linię orzecznictwa. W czwartek 15 czerwca br. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-520/21 wydał niezwykle ważne orzeczenie dla wszystkich kredytobiorców kredytów „walutowych”. TSUE w wyroku uznał, że przepisy Dyrektywy 93/13 EWG stoją na przeszkodzie aby instytucja kredytowa oprócz żądania zwrotu kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz zapłaty ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty mogła domagać się dodatkowych rekompensat od kredytobiorcy. W konsekwencji, dominujący pogląd w orzecznictwie sądów krajowych oraz doktryny został potwierdzony. Bankom nie przysługuje wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału.
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku kredytobiorców. Zgodnie z wyrokiem TSUE w przypadka stwierdzenia nieważności umowy kredytu ze względu na zawarcie w nim nieuczciwych postanowień umownych, przepisy Dyrektywy 93/13 EWG nie stoją na przeszkodzie, aby konsument mógł żądać dodatkowych rekompensat od banku. Musi to jednak mieć miejsce z poszanowaniem celów wspomnianej dyrektywy oraz zasady proporcjonalności. Tym samym, dzięki orzeczeniu TSUE grupa szczęśliwych kredytobiorców unieważniających swoje umowy nie musi obawiać się roszczeń banków o tzw. wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału. Co więcej, TSUE uchyla drzwi kredytobiorcom, aby to oni mogli domagać się zadośćuczynienia za nieuczciwość banku i zapłaty za to, że bank w ramach nieuczciwej umowy korzystał z ich pieniędzy.
Prawnicy Kancelarii KMB_Legal pozytywnie oceniają orzeczenia TSUE z dnia 15 czerwca 2023 r.
Radca Prawny Karolina Marusińska-Bilbin, Partner KMB Legal komentuje na gorąco – „Z pewnością jest to przełomowa, ale i spodziewana decyzja TSUE bowiem do podobnych wniosków doszedł 16 lutego br. Rzecznik Generalny. W przeciwieństwie jednak do opinii, wyrok stanowi pewną gwarancję dla kredytobiorców, że osoby poszkodowane przez klauzule abuzywne w umowach kredytowych mogą żądać unieważnienia tych umów bez obaw o roszczenia finansowe ze strony banków.”
„Spodziewamy się, że ta decyzja z jednej strony powstrzyma lawinę bezpodstawnych roszczeń banku a z drugiej strony wywoła lawinę pozwów kredytobiorców, którzy teraz zdecydują się na podjęcie działań prawnych w celu unieważnienia swoich umów kredytowych. Nigdy nie było bowiem lepszego momentu na pozwanie banku, niż właśnie teraz. Decyzje TSUE otwierają nowe perspektywy dla osób dotkniętych niesprawiedliwymi praktykami banków i daje im nadzieję na sprawiedliwość, wolność finansową, bezpieczeństwo i spokój .” – dodaje partner imienny KMB Legal
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
Postępowanie zakończone wydaniem 15 czerwca 2023 r. wyroku przez TSUE w sprawie C-520/21 dotyczącej tzw. wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału po unieważnieniu umowy kredytu wskutek zawarcia w niej klauzul abuzywnych zainicjowane przez Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie, stanowi po raz kolejny potwierdzenie ochronnego charakteru Dyrektywy 93/13 i rozszerzonej ochrony konsumenta kredytobiorcy. TSUE bowiem zauważa, że możliwość dochodzenia przez konsumenta, w przypadku uznania umowy kredytu hipotecznego za nieważną, roszczeń wykraczających poza zwrot miesięcznych rat i kosztów zapłaconych z tytułu wykonania tej umowy, a także, w danym przypadku, poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty, nie wykracza poza realizację odstraszającego skutku zamierzonego w dyrektywie 93/13 czyli przywrócenia faktycznej i prawnej sytuacji stron po unieważnieniu umowy.
Jak dodaje TSUE: odstraszający charakter Dyrektywy 93/13 EWG sprowadza się do tego, aby zniechęcić przedsiębiorców do włączania nieuczciwych warunków do umów zawieranych z konsumentami. W świetle dyrektywy, włączenie takich warunków pociąga za sobą nieważność całej umowy. Tymczasem przyznanie instytucji kredytowej prawa do żądania od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę, w danym przypadku, odsetek za zwłokę mogłoby podważyć odstraszający skutek zamierzony przez dyrektywę 93/13. W konsekwencji nie można dopuścić ani do tego, by strona czerpała korzyści gospodarcze ze swojego niezgodnego z prawem zachowania, ani do tego, by otrzymała odszkodowanie za niedogodności nim wywołane.
TSUE podzielił spostrzeżenia Rzecznika Generalnego wyrażone w opinii z 16 lutego 2023 r.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w znacznej mierze podzielił uwagi Rzecznika Anthony Michael Collins w opinii przedstawionej w dniu 16 lutego 2023 r. Rzecznik Generalny dostrzegł bowiem, że jeśli umowa kredytu między bankiem a kredytobiorcą jest od początku nieważna z powodu zawarcia w niej przez bank nieuczciwych warunków umownych, bank nie ma prawa domagać się od konsumenta jakichkolwiek innych świadczeń oprócz zwrotu wypłaconego kapitału i zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty. Anthony Michael Collins dostrzega, że strona nie może czerpać korzyści gospodarczych z sytuacji powstałej na skutek własnego bezprawnego działania. W efekcie Banki nie mogą otrzymać rekompensaty za działania, które stanowią konsekwencję zamieszczania w umowie kredytu hipotecznego nieuczciwych warunków.
Zdaniem Rzecznika odwrotnie kształtuje się sytuacja Frankowiczów. Według Rzecznika Generalnego TSUE dyrektywa nie stoi na przeszkodzie aby to konsumenci mogli domagać się od banków dodatkowych świadczeń. Ustalenie, czy w świetle prawa krajowego konsumenci mogą dochodzić tego rodzaju roszczeń, będzie należeć do sądów krajowych.
Zapraszamy do zapoznania się z osobnym artykułem dotyczącym opinii Rzecznika z 16 lutego 2023 r.
https://kmb.legal/tsuenami-3-c-520-21-banki-nie-maja-prawa-do-wynagrodzenia-za-bezumowne-korzystanie-z-kapitalu/
Link do opinii Rzecznika Generalnego TSUE z 15 grudnia 2022 r.
Czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich1 , a także zasady skuteczności, pewności prawa i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej przepisów krajowych, zgodnie z którą w przypadku uznania, że umowa kredytu zawarta przez bank i konsumenta jest od początku nieważna z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków umownych, strony oprócz zwrotu pieniędzy zapłaconych w wykonaniu tej umowy (bank – kapitału kredytu, konsument – rat, opłat, prowizji i składek ubezpieczeniowych) oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty, mogą domagać się także jakichkolwiek innych świadczeń, w tym należności (w szczególności wynagrodzenia, odszkodowania, zwrotu kosztów lub waloryzacji świadczenia) z tytułu tego, że:
1. spełniający świadczenie pieniężne został czasowo pozbawiony możliwości korzystania ze swoich pieniędzy, przez co utracił możliwość zainwestowania ich i osiągnięcia dzięki temu korzyści,
2. spełniający świadczenie pieniężne poniósł koszty obsługi umowy kredytu i przekazania pieniędzy drugiej stronie,
3. otrzymujący świadczenie pieniężne odniósł korzyść polegającą na tym, że mógł czasowo korzystać z cudzych pieniędzy, w tym mógł je zainwestować i dzięki temu uzyskać korzyści,
4. otrzymujący świadczenie pieniężne czasowo miał możliwość korzystania z cudzych pieniędzy nieodpłatnie, co byłoby niemożliwe w warunkach rynkowych,
5. wartość nabywcza pieniędzy spadła na skutek upływu czasu, co oznacza realną stratę dla spełniającego świadczenie pieniężne,
6. czasowe udostępnienie pieniędzy do korzystania może zostać potraktowane jako spełnienie usługi, za którą spełniający świadczenie pieniężne nie otrzymał wynagrodzenia?
Wyrok jest efektem wystosowanego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie w dniu 24 sierpnia 2021 r. TSUE, czy w razie unieważnienia umowy kredytowej oprócz wzajemnego zwrotu środków pieniężnych uiszczonych w wykonaniu tej umowy (w tym kapitału kredytu, rat kapitałowo-odsetkowych kredytu, opłat, prowizji i składek ubezpieczeniowych oraz ewentualnych odsetek za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty) stronom umowy przysługuje wynagrodzenie za korzystanie z ich kapitału.
Pytanie dotyczyło wszelkich możliwych roszczeń obu stron w sytuacji, kiedy sąd stwierdzi, że umowa o kredyt jest nieważna.
Najważniejsze tezy wyroku TSUE w sprawie C-570/21:
Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:
W kontekście uznania umowy kredytu hipotecznego za nieważną w całości ze względu na to, że nie może ona dalej obowiązywać po usunięciu z niej nieuczciwych warunków, art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że:
– nie stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą konsument ma prawo żądać od instytucji kredytowej rekompensaty wykraczającej poza zwrot miesięcznych rat i kosztów zapłaconych z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty, pod warunkiem poszanowania celów dyrektywy 93/13 i zasady proporcjonalności, oraz
– stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą instytucja kredytowa ma prawo żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty.
15 czerwca br. – jeszcze jeden ważny wyrok TSUE
Nieco w tle wyroku C-520/21, tego samego dnia TSUE wydał inne, równie ważny dla kredytobiorców orzeczenie.
Wyrok TSUE C-287/22: Kredytobiorca, który nie wpłacił jeszcze rat w wysokości odpowiadającej wypłaconemu przez bank kapitałowi, może żądać zawieszenia spłaty rat w czasie trwania sporu o unieważnienie kredytu
Obecnie w Polsce sądy powszechne, z uwagi na dominującą wykładnię pojęcia „interesu prawnego”, rzadko uwzględniają wnioski konsumentów o udzielenie zabezpieczenia roszczenia w postaci wstrzymania obowiązku płatności rat w okolicznościach takich jak rozpatrywane. Tymczasem, według polskich zasad proceduralnych, konsument może żądać od banku zwrotu jedynie kwot zapłaconych do dnia złożenia pozwu o stwierdzenie nieważności umowy. W rezultacie, w przypadku nieprzyznania środka tymczasowego na początku tego postępowania konsument byłby zmuszony wszcząć przeciwko bankowi nowe postępowanie – o zwrot rat spłaconych w okresie między rozpoczęciem a zakończeniem tego postępowania.
Także w tym przypadku TSUE powołał się na ochronny charakter Dyrektywy 93/13 EWG. W tym kontekście bowiem, sąd unijny doszedł do przekonania, że w związku z ochroną zagwarantowaną konsumentom przez dyrektywę 93/13, sąd krajowy ma możliwość zarządzenia odpowiedniego środka tymczasowego, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia pełnej skuteczności przyszłego orzeczenia w odniesieniu do nieuczciwego charakteru warunków umownych. Wynika z tego, że w takich okolicznościach zastosowanie środka tymczasowego mającego na celu zawieszenie spłaty rat miesięcznych należnych z tytułu umowy kredytu, która może zostać unieważniona ze względu na zawarty w niej nieuczciwy warunek, może być konieczne dla zapewnienia pełnej skuteczności przyszłego orzeczenia oraz skutku restytucyjnego, jaki pociąga ono za sobą.
W związku z tym, jeżeli sąd krajowy uzna, że istnieją wystarczające przesłanki wskazujące na to, iż rozpatrywane warunki umowne są nieuczciwe, i że zwrot kwot zapłaconych przez danego konsumenta na podstawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym umowy kredytu jest prawdopodobny oraz, że w braku zarządzenia środków tymczasowych zmierzających do zawieszenia spłaty rat miesięcznych należnych na podstawie tej umowy nie można zagwarantować pełnej skuteczności ostatecznego orzeczenia, które ma zapaść co do istoty, to do sądu krajowego należała będzie ocena, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, czy powinien on zarządzić środki tymczasowe polegające na zawieszeniu ciążącego na danym konsumencie obowiązku dokonania płatności na podstawie wspomnianej umowy.
W konsekwencji, zdaniem TSUE oddalenie przez sąd krajowy złożonego przez konsumenta wniosku o zastosowanie środków tymczasowych mających na celu zawieszenie, w oczekiwaniu na ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie unieważnienia zawartej przez tego konsumenta umowy kredytu ze względu na to, że owa umowa kredytu zawiera nieuczciwe warunki, spłaty rat miesięcznych należnych na podstawie wspomnianej umowy kredytu, w sytuacji gdy zastosowanie takich środków tymczasowych jest konieczne dla zapewnienia pełnej skuteczności tego orzeczenia jest sprzeczne z zasadą skuteczności Dyrektywy 93/13 EWG.
Zapraszamy do zapoznania się z oddzielnym artykułem poświęconym pytaniu prejudycjalnemu do TSUE w sprawie C-287/22:
https://kmb.legal/tsuenami3-c287-22-czy-15-czerwca-bedzie-sadnym-dniem-dla-bankow/
Dotychczas nie w każdym przypadku – nawet kiedy spłacono w całości wypłacony przez bank kapitał kredytu – sądy decydują się uwzględnić wniosek kredytobiorcy i zastosować takie zabezpieczenie. Powyższe rozbieżności w orzecznictwie sądów krajów oraz zmiany w sektorze bankowym związane z działaniami restrukturyzacyjnymi banków rozpalają dyskusję o wykładni Dyrektywy 93/13, która ma uwzględniać zasady słuszności i proporcjonalności oraz chronić interesem kredytobiorcy jako słabszej strony w relacji z profesjonalnym podmiotem, którym jest bank. Stanowisko TSUE oraz przedstawiona argumentacja może być więc nie tylko istotnym argumentem dla wszystkich kredytobiorców, którzy zdecydowali się lub dopiero zdecydują się wstąpić na drogę sądową z nieuczciwym bankiem ale przede wszystkim dla sądów krajowych, które rozpatrują wnioski kredytobiorców o zabezpieczenie roszczenia.
Najważniejsze tezy wyroku TSUE w sprawie C-287/22:
Z powyższych względów Trybunał (dziewiąta izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że:
-stoją one na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym sąd krajowy może oddalić złożony przez konsumenta wniosek o zastosowanie środków tymczasowych mających na celu zawieszenie, w oczekiwaniu na ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie unieważnienia zawartej przez tego konsumenta umowy kredytu ze względu na to, że owa umowa kredytu zawiera nieuczciwe warunki, spłaty rat miesięcznych należnych na podstawie wspomnianej umowy kredytu, w sytuacji gdy zastosowanie takich środków tymczasowych jest konieczne dla zapewnienia pełnej skuteczności tego orzeczenia.
Link do całego wyroku TSUE w sprawie c-287/22
„Liczymy, że orzeczenie TSUE przekona nieprzekonanych sędziów i znaczna część kredytobiorców, a w szczególności tych, którzy nadpłacili otrzymany z banku kapitał kredytu będą mogli uzyskać sądowe wstrzymanie obowiązku płatności rat we wszystkich sądach powszechnych, a nie jak obecnie tylko w niektórych” – komentuje na gorąco Radca Prawny Karolina Marusińska-Bilbin, Partner KMB Legal Kancelarii Radców Prawnych i Adwokatów
Czy w takim razie po 15 czerwca br. Frankowicze i Eurowicze ruszą masowo do sądów po unieważnienie swoich umów kredytowych i wstrzymanie obowiązku płatności rat?
Orzeczenia TSUE: nihil novi w obronie polskich konsumentów
#TSUE w swoich dzisiejszych orzeczeniach podtrzymał dotychczasowe, korzystne dla kredytobiorców Frankowiczów i Eurowiczów stanowisko.
.
8 września 2022 r #TSUE w sprawach połączonych C-80/21, C-81/21, C-82/21 dotyczących kredytu hipotecznego denominowanego w walucie obcej, zainicjowanych złożeniem pytań prejudycjalnych przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieście w Warszawie, kontynuując obecną, korzystną dla konsumentów linię orzeczniczą po raz kolejny podkreślił, że sąd krajowy nie jest uprawniony do zmiany treści nieuczciwego postanowienia umownego poprzez jego wykładnię, uzupełnienie, zamianę oraz potwierdził, że bieg terminu przedawnienia roszczeń konsumenta o zwrot nienależnych świadczeń rozpoczyna się z chwilą, gdy powziął on wiedzę o nieważności swojej umowy.
TSUE C-80/21 (w sprawie pozwanego Deutsche Banku)
TSUE wskazał, że sąd krajowy, który stwierdził nieuczciwy charakter postanowienia nie jest uprawniony do dokonania wykładni tego postanowienia w celu złagodzenia jego nieuczciwego charakteru. BRAK ZGODY na podzielenie nieuczciwego warunku zawartego w Umowie i usunięcie zwrotu „za zgodą banku”, z pozostawieniem reszty postanowienia, jeżeli zmieniałoby to naturę tego postanowienia, w szczególności, gdy konsument został poinformowany o konsekwencjach związanych z całkowitym unieważnieniem umowy i wyraził zgodę na takie unieważnienie.
TSUE C-81/21 (przeciwko mBank w temacie możliwości uzupełnienia luk w umowie średnim kursem NBP),
Trybunał wyjaśnił, że umowa zawarta po nowelizacji Kodeksu Cywilnego po 23 stycznia 2009 r NIE MOŻE być uzupełniona przepisami dyspozytywnymi prawa krajowego np. średnim kursem NBP. Ponadto TSUE wskazał, że sąd krajowy, który stwierdził nieuczciwy charakter postanowienia nie jest uprawniony do dokonania wykładni tego postanowienia w celu złagodzenia jego nieuczciwego charakteru.
TSUE C-82/21
Bieg terminu przedawnienia roszczeń konsumenta o zwrot nienależnych świadczeń rozpoczyna się z chwilą, gdy powziął on wiedzę o nieważności swojej umowy.
Link do treści Wyroku TSUE z dnia 18 listopada 2021 r. w sprawie C-212/20
Jest to kolejne orzeczenie TSUE, które przyznaje rację konsumentom w sporze z bankami. Pierwszy zapadł 3 października 2019 roku w głośnej sprawie państwa Dziubaków (w sprawie C-260/18), drugi 29 kwietnia 2021 roku w odpowiedzi na pytania Sądu Okręgowego w Gdańsku (w sprawie C‑19/20), a w trzecim w postanowieniu z 10 czerwca 2021 roku (w sprawie C-198/20) w odpowiedzi na pytania wolskiego sądu w Warszawie TSUE przypomniał, że ochrona przewidziana w dyrektywie w sprawie nieuczciwych warunków przysługuje każdemu konsumentowi, a nie tylko temu, którego można uznać za „właściwie poinformowanego oraz dostatecznie uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta”.
W kolejnym orzeczeniu, 18 listopada 2021 r TSUE w sprawie C-212/20, zainicjowanego złożeniem pytań prejudycjalnych przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie kontynuując obecną linię orzeczniczą po raz kolejny podkreślił, że dostarczenie konsumentowi odpowiednich informacji, w sposób umożliwiający zrozumienie ekonomicznych skutków zawarcia umowy ma znaczenie fundamentalne dla zapewnienia skutecznej ochrony konsumenta, a sąd krajowy nie jest uprawniony do zmiany treści nieuczciwego postanowienia umownego poprzez jego wykładnię.
